Szkody wyrządzone przy wykonywaniu zawodu na skutek błędu (działania lub zaniechania) mogą zostać ubezpieczone w ramach polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawodowej.

Nasze ubezpieczenie dobrowolne odpowiedzialności cywilnej zawodowej obejmuje zarówno szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (delikt), jak również będącą skutkiem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Ochrona obejmuje szkody, których przyczyna mieści się w okresie ubezpieczenia - nawet jeżeli do zgłoszenia roszczenia dojdzie w przyszłości (w okresie przedawnienia określonego przez przepisy prawa).

Warto pamiętać o tzw. wyłączeniach w dobrowolnych ubezpieczeniach OC zawodowej, które mogą dotyczyć księgowych "na etacie". Otóż polisa taka nie pokryje m.in. szkód:
> powstałych  w wyniku wykonywania przez ubezpieczonego funkcji członka organu w spółce kapitałowej;
> wynikające z dokonywania płatności w imieniu klienta;
> powstałe w wyniku świadczenia przez ubezpieczonego usług doradztwa inwestycyjnego;
> wyrządzone osobie bliskiej ubezpieczonego;
> powstałe wskutek ujawnienia wiadomości poufnej;
> powstałe poza Polską;
> powstałe na skutek błędnego przeliczenia waluty.

Niektóre  z powyższych okoliczności można ubezpieczyć innym rodzajem polisy.
Szkody powstałe na skutek zaginięcia lub zniszczenia dokumentów ubezpieczamy osobną klauzulą.

Przypominamy, że warunki ubezpieczenia zawsze posiadają na pierwszej stronie skorowidz z tzw. wyłączeniami odpowiedzialności (sytuacjami, w którcyh ubezpieczenie nie zadziała) - warto je przeanalizować pood kątem profilu działalności naszej firmy.

Ochroną ubezpieczeniową objęte są szkody wyrządzone przez pracownika,  spowodowane przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych na rzecz Ubezpieczonego. PZU S.A. rezygnuje ponadto z prawa regresu do pracownika, co stanowi jedną z wielu zalet naszego programu ubezpieczeniowego.

W ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń przejmuje na siebie finansowe skutki  szkód wyrządzonych osobom trzecim, o ile Ubezpieczony jest zobowiązany do ich naprawienia z mocy prawa cywilnego.

Ochrona ubezpieczeniowa dotyczy skutków zarówno czynu niedozwolonego (delikt), jak i niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Szkodą może być uszkodzenie mienia ("szkoda rzeczowa"), rozstrój zdrowia, uszkodzenie ciała lub pozbawienie życia ("szkoda na osobie") lub szkoda odbijająca się na majątku poszkodowanego, ale nie należąca do wymienionych kategorii ("czysta strata finansowa" - poświęcamy temu pojęciu osobne pytanie).

Od  odszkodowania (wyrównania szkody, którą da się wycenić) należy odróżnić pojęcie zadośćuczynienia (ekwiwalent pieniężny za doznaną krzywdę). Zadośćuczynienie jest pokrywane z polisy OC jedynie w niektórych okolicznościach.

Ubezpieczenie OC co do zasady pokrywa szkody wyrządzone osobie trzeciej. Szkody wobec podmiotów powiązanych z Ubezpieczonym (spółki zależne, podwykonawców) włącza się do ochrony z reguły  specjalnym postanowieniem (klauzulą) - stąd mówimy np. o klauzuli podwykonawców.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej  zapewnia pokrycie kosztów obrony sądowej  (wobec roszczeń niesłusznych lub niezasadnych co wysokości), a także poniesione przez Ubezpieczonego koszty minimalizowania rozmiarów szkody, kiedy już do niej doszło).

Jeżeli ochrona dotyczy szkód wyrządzonych w związku z wykonywaniem zawodu przez profesjonalistę (także przedsiębiorcę) - mówimy o ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej zawodowej. Tej tematyce poświęcona jest kolejna odpowiedź na pytanie.

Ustawodawca narzucił obowiązek posiadania ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej niektórym grupom zawodowym, chroniąc w ten sposób nie tylko przedstawicieli tych zawodów, ale przede wszystkim ich klientów, którzy z roszczeniem mogą udać się bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń ("actio directa"). Ubezpieczenie zawierane na warunkach określonych przez ustawodawcę, którego nabycie jest spełnieniem obowiązku prawnego, nazywamy ubezpieczeniem obowiązkowym. Dla odróżnienia, inne ubezpieczenia OC nazywamy ubezpieczeniami dobrowolnymi.

Polisa OC chroni majątek Ubezpieczonego (z którego musiałoby byc pokryte odszkodowanie w przypadku braku polisy), dlatego wraz z ubezpieczeniem mienia zaliczamy ją do grupy ubezpieczeń majątkowych.

Obowiązek powstaje na jedne dzień przed rozpoczęciem usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Zakres i warunki obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych określa Ustawa o Ubezpieczeniach Obowiązkowych z dn.22 maja 2003r ( Dz.U. 2018.473 z dnia 02.03.2018 ) oraz Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 6 listopada 2014r. ( Dz.U.2014.1616 z dnia 19.11.2014 r. ). Obowiązek zawarcia ubezpieczenia dotyczy jedynie przedsiębiorców obsługujących księgi handlowe i powstaje w dniu podjęcia takiej działalności. Brak polisy skutkuje sankcjami, a jej posiadanie podlega kontroli. Minimalna ustawowa suma gwarancyjna to 10 000 euro.

Obowiązek posiadania  ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynika z przepsiów prawa (stąd nazwa: 'obowiazkowe") i dotyczy tych biur rachunkowych, które obsługują księgi handlowe. 
Takie ubezpieczenie zwykle nie  chroni  w pełni biura rachunkowego, ponieważ:
a) z reguły zawierane jest na niskie sumy ubepzieczenia (ustawowa minimlana suma gwrancyjna to 10 000 euro);
b) obejmuje jedynie wycinek działalności biura (prowadzenie ksiąg i czynności powiązane jak  naliczanie podatku CIT oraz sporządzanie analiz i bilansów).

Ogół czynności związanych z obsługą KPiR i innych uproszczonych ewidencji, spraw płacowo-kadrowych, JPK czy dokumentacją VAT nie jest objęty przez ubezpieczenie obowiązkowe. Powyższe obszary uslug mogą zostać objete przez  polisy dobrowolne, tj. których posiadanie ni ejest narzucone przez prawo.  Aby mieć poczucie bezpieczeństwa i ochronę na wszystkie czynności, każde biuro bez względu na zakres świadczonych usług potrzebuje rozszerzonej ochrony o polisę dobrowolną.

Generalna zasada mówi, że im wyższy limit odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody - tym lepsze ubezpieczenie.

Przy szacowaniu wysokości limitu przed zakupem polisy odpowiedzialności cywilnej powinniśmy brać pod uwagę teoretyczny  "istoty scenariusz negatywny", który co prawda  z natury rzeczy będzie w małym stopniu  prawdopodobny, ale jednak mogący przy negatywnym zbiegu kilku przyczyn zrealizować się.  Chodzi o określenie poziomu ryzyka, na jakie narażona jest nasza firma, zarówno przy jednej szkodzie, jak i przy wystąpieniu tzw. szkody seryjnej. Nie powinniśmy natomiast kierować się nadmiernie wielkością naszej firmy czy faktem że dopiero rozpoczynamy działalność - nawet firma o niewielkim obrocie może wyrządzić dużą szkodę lub serię szkód. Nie powinniśmy też kierować się przekonaniem o naszej codziennej rzetelności. Duże szkody  często powodowane są przez zbieg nieprzewidzianych okoliczności.

Szkoda seryjna to seria szkód  posiadających wspólną przyczynę. Wszystkie szkody będące wynikiem tego samego działania lub zaniechania uważa się za jeden wypadek ubezpieczeniowy niezależnie od momentu  powstania poszczególnych szkód i liczby poszkodowanych.

Możemy wyobrazić sobie, że na skutek  naszego błędu zawodowego (zgodnie z definicją - naszego działania lub zaniechania) powodujemy szkodę co prawda niewielką jednostkowo, ale odnoszącą się do kilkunastu naszych klientów. W takich sytuacjach niewielkie sumy gwarancyjne odpowiadające niewielkiej szkodzie jednostkowej nie są realnym zabezpieczeniem firmy.

W ubezpieczeniu obowiązkowym suma gwarancyjna wynosi 10.000 EUR (zarówno dla małych, jak i dużych firm prowadzących księgi rachunkowe), jest więc bardzo skromna. Każdemu nabywcy polisy obowiązkowej polecamy podwyższenie tego limitu poprzez wykupienie polisy tzw. nadwyżkowej - z dodatkową sumą gwarancyjną nawet do 1.000.000 zł.)

Szkody wyrządzone umyślnie nie mogą być - zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego - objęte ochroną ubezpieczeniową.

Szkody wyrządzone w związku z rażąco niedbałym działaniem lub zaniechaniem Ubezpieczonego nie są w świete przepisów prawa pokryte, chyba że strony wcześniej umówiły się inaczej. Zatem jeżeli w OWU lub innych postanowieniach umowy nie znajdziemy wzmianki o objęciu przez Ubezpieczyciela skutków rażącego niedbalstwa, oznacza to wyłączenie tego typu szkód spod ochrony. 

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawodowej PZU S.A. (dobrowolne) włączają do zakresu ochrony szkody wyrządzone w związku z rażącym niedbalstwem. Jest to przedmiotem wyraźnego postanowienia w ogólnych warunkach ubezpieczeń dobrowolnych. Oznacza to, że podczas likwidacji szkody nasi klienci nie musza obawiać się ze strony Ubezpieczyciela postawienia zarzutu rażącego niedbalstwa. Jest to bardzo ważne rozszerzenie ochrony, ponieważ pojęcie rażącego niedbalstwa nie posiada ścisłej definicji i mogłoby być przyczyną konfliktu z zakładem ubezpieczeń podczas likwidacji szkody.

Podwykonawcą w rozumieniu rozszerzenia polisy dobrowolnej biura rachunkowego o klauzulę podwykonawców (kl.14), jest podmiot posiadający własną działalność gospodarczą w dowolnej formie (jednoosobowa działalność gospodarcza, osoba prawna itd. ). Pracownik zatrudniony w kancelarii rachunkowej na umowie o pracę, zlecenie itd. nie jest podwykonawcą w rozumieniu klauzuli nr. 14.

Doradca podatkowy, podobnie jak prowadzący biuro rachunkowe, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu, ale na podstawie innego aktu prawnego.

Natomiast biuro księgowe podejmuje zwykle usługowe prowadzenie ewidencji VAT, PIT, JPK, ryczałtu, deklaracji podatkowych. Usługi te nazywane w  są ubezpieczeniu dla biura rachunkowego w ślad za ustawą "określonymi czynnościami doradztwa podatkowego".

Rażące niedbalstwo w wykonywaniu czynności zawodowych to złamanie podstawowych kanonów danej branży, standardowo wyłączone z ochrony ubezpieczeniowej. Jeśli „rażące niedbalstwo” nie jest w zakresie polisy, to ubezpieczyciel wypłaci świadczenie poszkodowanemu, po czym zwróci się do sprawcy o jego zwrot, co nazywa się regresem ubezpieczeniowym.
Nasze ubezpieczenia wolne są od tych restrykcji, co oznacza, że PZU S.A. zawsze wypłaci odszkodowanie za zdarzenia powstałe z winy ubezpieczonego, nawet jeśli cechuje je rażące niedbalstwo, nie stosując prawa do regresu.

Czysta strata finansowa to - w kontekście polisy odpowiedzialności cywilnej - pojęcie typowo ubezpieczeniowe (nie jest to pojęcie ani  ekonomiczne, ani prawne). 

Warunki ubezpieczenia określają czystą  stratą finansową jako uszczerbek majątkowy nie będący szkodą na osobie ani szkodą rzeczową. Chodzi  o to, że tradycyjnie wyróżniamy szkody na osobie (np. lekarz w zawiniony sposób doprowadził do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta) lub na mieniu (firma budowlana przecięła koparką kabel wysokiego napięcia). Istnieje jednak pewien rodzaj szkód, który nie dotyczy ani zdrowia i życia osób, ani ich mienia.  Tego rodzaju szkody stanowią właśnie  główne ryzyko pracy księgowego. Swoim ewentualnym  błędem zawodowym księgowy  uszczupli  majątek klienta (np. narazi go na mandat karny), nie powodując przy tym innego rodzaju szkód. Czyste straty finansowe są objęte polisą odpowiedzialności cywilnej  zawodowej księgowego.

Należy pamiętać, że biuro księgowe może wyrządzić szkodę w mieniu (np. zalanie czyjegoś lokalu), a nawet na osobie (np. uszkodzenie zdrowia na skutek opadającego tynku). Szkody te nie są jednak spowodowane dzialalnością zawodową (działaniem lub zaniechaniem) i nie są chronione w ramach polisy odpowiedzialności zawodowej. A zatem każdy przedsiębiorca powinien wykupić ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej  ogólnej, która obejmuje szkody "na mieniu" i "na osobie", a nie obejmuje czystych strat finansowych -z wyjatkiem opisanym poniżej.

Przyczyną szkody wyrządzonej klientom bądź innym osobom trzecim, nie związaną z wykonywaniem zawodu księgowego (ale związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej) może być złamanie przepisów RODO.  Jest to szkoda o charakterze czystych strat finansowych, dlatego w ramach "klauzuli RODO" polisa  obejmuje czyste straty finansowe związane ze złamaniem regulacji o przetwarzaniu danych osobowych.